گل سوسن چلچراغ چیست ، کی و کجا سوسن چلچراغ را ببینیم؟ - وبلاگ رمزفا

به گزارش وبلاگ رمزفا، سوسن چلچراغ یکی از آثار ملی ایران است که در منطقه داماش استان گیلان می روید و هر سال، گردشگران بسیاری برای تماشای این گل زیبا به این منطقه سفر می نمایند.

سوسن چلچراغ، یکی از گونه های نادر از تیره سوسن است که به صورت طبیعی در نقاطی از ایران می روید. این گل که با زیبایی خود، حیرت بیننده را برمی انگیزد، به عنوان اولین گل ملی ایران از سال 1355 در لیست آثار ملی کشورمان نهاده شده است. سوسن چلچراغ عمر کوتاهی دارد و برای بازدید از آن باید در زمان رویش این گل، راهی سفر به شمال کشور و روستای داماش شوید.

روستای داماش، رویشگاه اصلی سوسن چلچراغ در استان گیلان در دامنه های ارتفاعات البرز و در شهرستان رودبار نهاده شده است و یکی از پرطرفدارترین دیدنیهای استان گیلان به شمار می آید. تماشای سوسن چلچراغ، چشم اندازهای طبیعی بی نظیر، آب و هوای فوق العاده و غذاهای محلی خوشمزه، داماش را تبدیل به روستایی بی نهایت محبوب در میان گردشگران نموده اند. پس در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری از این گل منحصربه فرد و زمان رویش آن به دست بیاورید.

هرآنچه باید درباره سوسن چلچراغ بدانید:

• سوسن چلچراغ چیست؟
• زادگاه سوسن چلچراغ در کدام شهر است؟
• زمان رویش سوسن چلچراغ
• راستا دسترسی به داماش
• اطلاعات بازدید از سوسن چلچراغ

سوسن چلچراغ چیست؟

سوسن چلچراغ با نام علمی (Lilium ledebourii)، یکی از نادرترین گونه های تیره سوسن است که ارتفاعی بین 50 تا 150 سانتی متر دارد و معمولا هفت سانتی متر آخر آن، پوشیده از گل می گردد. این گل زیبا و شگفت انگیز، متعلق به به دوران چهارم زمین شناسی است و از لحاظ ژنتیکی یکی از نوادر طبیعی دنیا به شمار می آید. سوسن چلچراغ به اصطلاح، تکثیر گریز است و تمایلی به تولیدمثل زیاد ندارد؛ به همین خاطر، این گل در معرض انقراض نهاده شده است.

سوسن چلچراغ، یک گیاه علفی مقاوم و تنها گونه ایرانی از تیره سوسن است که از لحاظ زیبایی با دیگر گونه های شناخته شده و پرورش یافته سوسن برابری می نماید. سوسن چلچراغ یا سوسن سفید، گلی واژگون به رنگ روشن است که گلبرگ های آن به سمت بیرون برگشته اند و به همین خاطر، پرچم های آن کاملا در معرض دید هستند. دانه های برجسته بنفش رنگی روی گلبرگ های این گل وجود دارند که معطر هستند و بوی خاصی را در هوا پراکنده می نمایند. هر ساقه سوسن چلچراغ، حدود چهار تا 10 گل می دهد؛ اما در بعضی نمونه ها تا بیش از 15 گل، روی یک ساقه نیز گزارش شده است.

پیاز گل زرد سوسن چلچراغ، بیضی شکل است و قطر آن به پنج تا هفت سانتی متر می رسد. ساقه این گل، قوی و مستقیم است و برگ های آن به طور عمودی و ایستاده هستند و پرزهای ظریفی روی لبه ها دارند. گل های سوسن چلچراغ، تقارن شعاعی دارد و برگچه زیر آن ها نوک تیز است. هر گل سوسن چلچراغ از 6 گلبرگ مقاوم تشکیل شده است که شباهت زیادی به چلچراغ یا تاج دارند. رنگ گل سوسن چلچراغ به طور کلی سفید است و در انتهای لبه های گل به رنگ سبز و با طیف بنفش تبدیل می گردد.

زادگاه سوسن چلچراغ کدام شهر است؟

سوسن چلچراغ در گذشته در هفت نقطه پراکنده و جدا از هم در کشور ایران وجود داشتکه در میان آن ها می توان به شهر رودسر، داماش، تالش و روستای سرشمام رستم آباد در استان گیلان و بعلاوه ارتفاعات پلهم جان رامسر، تیلاکنار و خرماچال عباس آباد، دوهزار تنکابن و ارتفاعات منطقه بندپی شرقی در استان مازندران و استان اردبیل اشاره نمود؛ اما متاسفانه عدم توجه کافی و مراقبت از این گل منحصربه فرد منجر به این شد که سوسن چلچراغ در معرض انقراض قرار بگیرد. سوسن چلچراغ در خارج از ایران نیز تنها در شهرستان لنکران در کشور جمهوری آذربایجان رویت شده است. البته باید بدانید که لنکران در گذشته، بخشی از تالش ایران بوده است و به همین خاطر می توان، سوسن چلچراغ را منحصر به ایران دانست.

خوشبختانه این گل در چند سال اخیر در مازندارن و اشکورات رودسر نیز مشاهده شده است و امیدواریم که با توجه مسئولان و ایجاد منطقه ها محافظت شده، سوسن چلچراغ، فرصت بیشتری برای رویش و خودنمایی در دشت های سرسبز پیدا کند.

پرتراکم ترین رویشگاه سوسن چلچراغ با حدود 2000 نمونه از این گل در یک ناحیه کوچک از جنگل های مخروبه راش در اطراف داماش و در ارتفاع 1700 تا 1900 متری نهاده شده است؛ منطقه ای با وسعت چهار هکتار که به عنوان منطقه حفاظت شده شناخته می گردد.

روستای داماش

روستای داماش از توابع بخش عمارلو شهرستان رودبار محسوب می گردد و در جنوب شرقی رودبار واقع شده است. میانه دما و بارندگی سالانه در این منطقه به ترتیب 10 درجه سانتی گراد و 450 میلی متر است. داماش، اقلیمی نیمه مرطوب و معتدل دارد و به غیر از سوسن چلچراغ، گیاهان دیگری مانند اقطی، گزنه، بنفشه، انواع سرخس، گل قاصد، شبدر وحشی و سرخ ولیک نیز در آن می رویند. گل سوسن چلچراغ برای رشد به یک محیط خشک و آفتابی در کنار خاک قابل نفوذ احتیاج دارد و این شرایط رشد برای این گل در داماش فراهم است.

داماش در گذشته یک منطقه ییلاقی بود و اهالی جیرنده، پنج ماه گرم سال را به این منطقه کوچ می کردند؛ اما در حال حاضر در این روستا ساکنان دائمی وجود دارند. گویش مردم داماش، دیلمی است. داماش در واقع از ترکیب دو کلمه دا و ماش تشکیل شده است و در گویش کرمانجی به معنای به کسی ماش داده است. باغداری، پرورش طیور و دامداری از جمله پیشه هایی هستند که مردم روستای داماش به وسیله آن ها امرار معاش می نمایند.

در سفر به داماش، خرید صنایع دستی این منطقه مانند جوراب و گلیم های دستباف و بعلاوه محصولات تازه کشاورزی مانند گردو و فندق را به هیچ وجه نباید فراموش کنید. برای اقامت در روستای داماش، هیچ هتل یا مسافرخانه ای وجود ندارد و گردشگران پس تماشای سوسن چلچراغ می توانند به شهرهای اطراف بروند. البته گزینه کمپینگ در طبیعت یا اقامت در خانه های روستایی و ویلاهای شخصی نیز برای اقامت در این منطقه وجود دارند.

رویشگاه سوسن چلچراغ در داماش

در حال حاضر برای حفاظت از سوسن چلچراغ، اقداماتی چون محصور کردن چهار هکتار از محدوده رویشگاه این گل، احداث یک واحد کانکس برای محافظت از این گل، مطالعه و تحقیق روی چگونگی تکثیر طبیعی سوسن چلچراغ، نصب تابلوهایی برای معرفی این اثر طبیعی ملی در راستاهای منطقه و بعلاوه خریداری و تهیه زمین برای احداث سرمحیط بانی صورت گرفته است و امید می رود که در آینده شاهد رشد طبیعی این گل در دیگر نقاط شمال کشور نیز باشیم.

رویشگاه سوسن چلچراغ در داماش، به طور کامل به وسیله سازمان حفاظت محیط زیست گیلان نگهداری و حفاظت می گردد و یکی از منطقه ها چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست کشور به شمار می آید. محوطه ای که این گل در آن می روید، با حصاری از سایر بخش ها جدا شده است و هرگونه بهره برداری از آن تنها با مجوز رسمی از دفتر وزارت و بازرسی سازمان محیط زیست کشور امکان پذیر است.

جالب است بدانید که محققان پیروز شدند تا پس از سال ها کوشش برای تکثیر سوسن چلچراغ، شاهد گل دهی آن در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گل و گیاه زینتی لاهیجان باشند؛ البته گل های پرورشی 20 روز زودتر از رویشگاه طبیعی سوسن چلچراغ شکفته شدند.

اکتشاف سوسن چلچراغ

گل زیبای سوسن چلچراغ، اولین بار به وسیله یک گیاه شناس آلمانی به نام کارل فردریش فون لدبور در سال 1354 در روستای داماش در استان گیلان کشف شد. وی پس از کشف این گل نادر در کتابی به نام فلور شرق به سوسن چلچراغ اشاره نمود؛ کتابی که به آنالیز پوشش گیاهی منطقه ها شرقی پرداخته است. جالب است بدانید که نام علمی این گل را به افتخار این گیاه شناس، لیلیوم لدربوری انتخاب نموده اند. درست در همان زمان، شورای عالی محیط زیست، درخواستی برای ثبت ملی سوسن چلچراغ به دولت ارائه کرد و نام این گل از سال 1355 به عنوان اولین اثر طبیعی در لیست آثار ملی ایران نهاده شد.

دلیل نام گذاری سوسن چلچراغ

بعضی افراد بر این باور هستند که نام گذاری سوسن چلچراغ به دلیل زیبایی و شباهت این گل به چلچراغ صورت گرفته است. سوسن چلچراغ، گلی با گلبرگ های برگشته و پرچم های بیرون زده است که به سمت زمین متمایل است و شاید به همین خاطر باشد که این گل، بیننده را به یاد چلچراغ می اندازد. البته مردم محلی می گویند که این گل در شب نورافشانی می نماید و به همین خاطر، نام آن را سوسن چلچراغ گذاشته اند. در واقع، پرچم گل سوسن چلچراغ دارای مواد فلورسانس است و برای همین، قابلیت بازتاب نور را دارد.

زمان رویش سوسن چلچراغ

سوسن چلچراغ در اوایل خرداد ماه آماده گل دهی می گردد و در نهایت در اواسط خرداد گل می دهد. گل های سوسن چلچراغ عمر زیادی ندارند و فقط تا اواسط تیرماه دوام می آورند. برای همین، برترین زمان سفر برای تماشای سوسن چلچراغ، از اواسط خرداد تا اواسط تیر است.

جشنواره سوسن چلچراغ

هر سال، مراسمی با نام جشنواره سوسن چلچراغ با آغاز فصل گل دهی این گل در روستای داماش برگزار می گردد. این مراسم با اجرای موسیقی محلی، پایکوبی محلی و سنت های بومی، یکی از زیباترین رویدادهای فصل بهار در استان گیلان است که هر سال، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری در آن شرکت می نمایند.

مردم روستای داماش در جشنواره سوسن چلچراغ با لباس های محلی دست دوز حاضر می شوند و به جشن و پایکوبی می پردازند. آن ها بعلاوه در روزهای جشن با بازی های جالبی چون خرپشتک، کشتی گیله مردی، طناب کشی، چوب بازی، چرخ و فلک، تیش بازی، هلولک، دور بچرخان و گلفا توجه بازدیدنمایندگان را به خود جلب می نمایند.

در روزهای جشن گل دهی، بازدید از بازارچه های محلی را نباید فراموش کنید؛ بازارهایی پر از صدای سازهای مختلف مانند تنبور، سنتور، کمانچه، و نی و تنبک و غرفه هایی که در آن، صنایع دستی به فروش می رسند.

راستا دسترسی روستای داماش

منطقه داماش در جاده رشت به تهران و بین لوشان و منجیل واقع شده است و برای رسیدن به آن، دو راه وجود دارد:

راستا اول: برای تماشای سوسن چلچراغ باید از تهران به سمت قزوین حرکت کنید و سپس راستا شهر لوشان را در پیش بگیرید تا به جاده فرعی جیرنده برسید. این جاده بسیار ناهموار و پیچ در پیچ است و از دامنه های خشک و با پوشش کم گیاه عبور می نماید. پس از حدود 42 کیلومتر رانندگی در این جاده و گذر از روستا های مختلفی مثل سنگرود، کرماک، بیوزرین، معدن زغال سنگ و پاکده به شهر جیرنده خواهید رسید.

از جیرنده تا روستای داماش، 40 کیلومتر راه دارید. این جاده، کوهستانی و دارای سربالایی و سرازیری های زیادی است و دارای هیچ گونه تابلوی هدایت نیست؛ به همین خاطر بهتر است که با یک راهنمای محلی به این منطقه بروید یا با سوال از مردم محلی و ماشین های عبوری، رویشگاه این گل خارق العاده را پیدا کنید.

راستا دوم: در بزرگراه قزوین به رشت، در ابتدای شهر رستم آباد، وارد بخش خورگام شوید. خورگام در فاصله 40 کیلومتری از شهرستان رودبار نهاده شده است. جاده خورگام، آسفالته است؛ اما پیچ وخم های بسیاری دارد. در نظر داشته باشید که این جاده کوهستانی است و تردد کمی در آن صورت می گیرد. پس بهتر است که با خودروی مجهز، باک بنزین پر و تجهیزات کامل از این جاده عبور کنید.

با گذر از روستا های سنرس، انار کول، چره، دشتویل، دره دشت، حشمت آباد، چلکاسر و چهار محل به تابلوی شهر بره سر می رسید. این شهر تا داماش، تنها 6 کیلومتر فاصله دارد. جاده بره سر به داماش، یکی از زیباترین جاده های استان گیلان است و با آب و هوایی مطبوع از میان ابرها عبور می نماید.

اطلاعات بازدید از سوسن چلچراغ

برای ورود به منطقه رویش گل سوسن چلچراغ به همراهی نگهبان یا مجوز ورود احتیاج دارید. به خاطر داشته باشید که تخریب این گل در محدوده محافظت شده ممنوع است و از ریشه درآوردن هر پیاز سوسن چلچراغ حدود 400 هزار تومان جریمه دارد.

در سفر به منطقه ییلاقی داماش، به همراه داشتن کفش مناسب پیاده روی، کلاه و عینک آفتابی، لباس گرم، بادگیر، بارانی، آب، خوراکی و میان وعده را نباید فراموش کنید و اگر قرار است شب را در همان منطقه کمپ کنید، کیسه خواب یا وسایل خواب، لباس گرم، چراغ قوه، ظروف شخصی و دیگر لوازم کمپینگ را به همراه داشته باشید.

پرسش های متداول

رویشگاه اصلی سوسن چلچراغ کجاست؟

روستای داماش، رویشگاه اصلی سوسن چلچراغ در استان گیلان است که در دامنه های ارتفاعات البرز و در شهرستان رودبار نهاده شده است.

سوسن چلچراغ با چه عنوانی به ثبت رسیده است؟

سوسن چلچراغ، یکی از گونه های نادر از تیره سوسن است که به عنوان اولین گل ملی ایران از سال 1355 در لیست آثار ملی کشورمان نهاده شده است.

دلیل نام گذاری سوسن چلچراغ چیست؟

به گفته مردم محلی این گل در شب نورافشانی می نماید و به همین خاطر، نام آن را سوسن چلچراغ گذاشته اند.

برترین زمان تماشای سوسن چلچراغ کدام فصل است؟

سوسن چلچراغ در اوایل خرداد ماه آماده گل دهی می گردد و در نهایت در اواسط خرداد گل می دهد. گل های سوسن چلچراغ عمر زیادی ندارند و فقط تا اواسط تیرماه دوام می آورند.